De feitelijke onjuistheden en ‘privacy-bangmakerij’ in De Wereld Draait Door leveren veel kritiek op. Laten we de ophef aangrijpen om een betere discussie over privacy te voeren.
Afgelopen maandag bliezen de heren van theatergezelschap De Verleiders het privacydebat nieuw leven in:
Het was een van de vele voorbeelden die het theatergezelschap in De Wereld Draait Door aanhaalde om het belang van privacy te benadrukken.
Social media ontplofte, de NOS berichtte over feitelijke onjuistheden en minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken had met ‘stijgende verbazing’ geluisterd naar de beweringen van de acteurs. Het debat verviel al snel in een klassieke veiligheid versus privacy patstelling. Een gewelles-nietes over de vraag waarom Tikkie een onveilig betaalsysteem is, en de AIVD nou wel of niet doorlopend over onze schouders meekijkt. De bewering dat ons brein gehackt zou zijn schoot bij veel kijkers nog het meest in het verkeerde keelgat.
Achja die theatermakers, een stelletje aandachtstrekkers die hun voorstelling willen promoten en niet eens experts hadden geraadpleegd. Bovendien hebben we het in Europa toch goed geregeld met onze Algemene Verordening Gegevensbescherming? Dus wat bazelden deze heren nu eigenlijk?
Zonde om de opleving van het privacydebat op deze manier in de kiem te smoren. Tussen alle feitelijke onjuistheden door, stelden de theatermakers namelijk een aantal urgente technologische ontwikkelingen aan de kaak die SETUP in 2018 heeft onderzocht, en waarover we een breder maatschappelijk debat moeten voeren:
1.
Het angstvallige scenario over multiculturele wijken, kunstmest en waarschuwende vlaggetjes is misschien overdreven, maar Systeem Risico Indicatie onderscheidt wel degelijk risicoburgers op basis van ontransparante computeralgoritmen en persoonsgegevens. Omdat de onschuld-presumptie daarmee wordt aangetast, sleepten burgerrechtenorganisaties de staat voor de rechter. De zaak loopt nog.
2.
Veiligheidsdiensten werken conform privacywetgeving, maar bij het voorspellen van crimineel gedrag gaan bij overheden een hoop dingen verkeerd.
3.
In Europa is sinds 25 mei de Algemene Verordening Gegevensbescherming van kracht. Ook nu onze data conform Europese privacywetgeving zijn beschermd, gebruiken bedrijven en overheden op steeds grotere schaal big data en algoritmen om ons gedrag te voorspellen en bij te sturen. Sommige algoritmen blijken een schadelijk effect te hebben doordat ze verkeerde verbanden leggen en sociale ongelijkheden vastleggen in systemen.
4.
Ons brein is niet gehackt, maar we leven wel in een tijdperk van surveillancekapitalisme waar de algoritmen van Big Tech in toenemende mate onze aandacht, keuzes, informatiestromen en gedragingen bijsturen. Overheidsregulering en wetgeving hobbelen achter de markt aan. Daarom moeten we investeren in bewustwording over de manier waarop we zelf vormgeven aan digitale technologieën.
Meer dan gegevensbescherming
Privacy gaat over meer dan gegevensbescherming. Namelijk over de mogelijkheid om je te onttrekken aan oneerlijke, ontransparante algoritmen die jouw keuzes en kansen in het leven beïnvloeden, en over het recht om je identiteit te herdefiniëren.
Een Twitterdebat over Tikkie helpt ons niet om hierover een maatschappelijk debat te voeren. Dat is waarom we installaties, programma’s, beelden en vocabulaire ontwikkelen die de gevolgen van technologische ontwikkelingen invoelbaar maken voor een breder publiek. Het komende jaar doen we dat vanuit de vraag op welke manier mensen en computersystemen elkaar aanvullen.
